بررسی امکان استفاده از گونه های مقاوم خانواده های fabaceae و poaceae درگیاه پالایی خاک های آلوده به ترکیبات نفتی و مطالعه اثرات متقابل میان گیاه و ترکیبات نفتی.

نفت به دلیل اثرات زیانبارش بر سلامت انسان و محیط زیست به عنوان مهمترین آلوده کننده محیط معرفی می-شود. تجمع هیدروکربن های نفتی در خاک باعث کاهش ظرفیت نگهداری آب خاک، به هم خوردن ساختار و افزایش دمای خاک به علت تیره شدن آن می شود. همچنین این مواد سبب کاهش میکروارگانیسم های موجود در خاک می-شوند و در نهایت موجب بر هم خوردن تعادل اکوسیستم ها می گردند. برخی گیاهان به خاطر داشتن ویژگی های خاص، توانایی مقاومت در مناطق آلوده و پاک سازی خاک های آلوده را دارا می باشند. هدف از این تحقیق بررسی امکان استفاده از گیاهان مقاوم به ترکیبات نفتی جهت پاک سازی مناطق آلوده و همچنین بررسی برخی اثرات متقابل نفت وگیاه بر هم می باشد. این پژوهش در سه مرحله میدانی، گلخانه ای و آزمایشگاهی صورت گرفت. در مرحله میدانی، حوضچه یا گودال تبخیر ضایعات نفتی واقع در اطراف پالایشگاه تهران به منظور نمونه برداری و شناسایی گونه های گیاهی مقاوم به ترکیبات نفتی و بررسی میزان تراکم آن ها انتخاب شد. در بررسی های گلخانه ای بذر سه گونه sorghum bicolor secale cereale, و agropyron repensاز خانواده poaceae وmedicago sativa l. از خانواده fabaceae در گلدان هایی حاوی خاک آلوده به نفت خام سبک با غلظت های 1، 5/2، 3، 5/3، 5/4، 5/5، 5/6 و 10 درصد (w/w%) و شاهد کاشته شده و میزان جوانه زنی، رشد، مقاومت به آلودگی و توانایی گیاهان در پاک سازی آلودگی نفتی مورد بررسی قرار گرفت. در مطالعات آزمایشگاهی، از میان گیاهان جمع آوری شده در بررسی میدانی دو گونهalhagi persarumو hordeum murinum از نظر آناتومیکی مورد بررسی قرار گرفت، همچنین مطالعه الگوی الکتروفورزی پروتئین ها ی بذر با استفاده از روش sds-page انجام شد. پس از طی دوره 6 ماهه در گلخانه، دو گونه medicago sativa وsecale cereale که نسبت به سایر گونه ها رشد بهتری در خاک آلوده داشتند به منظور مطالعات آناتومی، اندازه-گیری شاخص های رشد و اندازه گیری میزان نفت باقیمانده در خاک آلوده انتخاب شدند. طبق نتایج حاصل از بررسی میدانی 28 گونه متعلق به 13 تیره گیاهی از مناطق آلوده مورد نظر جمع آوری گردید که 8 گونه به asteraceae و 7 گونه به تیره poaceae تعلق دارند. مطالعه الگوی الکتروفورزی پروتئین ها بیانگر، حضور تعدادی از پروتئین های موجود در بذر گونه های مناطق آلوده است که در نمونه های شاهد مشاهده نشدند که احتمالا ً این امر در مقاومت گیاه به نفت موثر است. نتایج حاصل از مطالعات آناتومیکی نشان داد که تغییر در سلول های پارانشیم، کلانشیم، اسکلرانشیم و دستجات آبکش و نیز کرک های پوشاننده ساقه و برگ از مهمترین اثرات آلودگی نفتی بر برگ و ساقه گیاهان رشد یافته در تیمار آلوده است. به نظر می رسد اکثر موارد ذکر شده، مکانیسم هایی برای ایجاد هموستازی و افزایش بقا گیاه در مقابل حضور نفت در خاک می باشند. گونه medicago sativa تنها گونه ای بود که در تمام غلظت های مورد مطالعه دارای جوانه زنی بود. همچنین اندام هواییmedicago sativaتا غلظت 5/5 درصد و گونه secale cereale تا غلظت 5/4 درصد دارای ارتفاع قابل اندازه گیری بودند. با اندازه گیری میزان نفت باقیمانده در خاک مشخص شد که این دو گیاه قادر به حذف نفت از خاک هستند و بنابراین می توانند گونه های مناسبی برای پالایش مناطق آلوده به نفت و ترکیبات نفتی باشند.